مرکز فرهنگی توحید (مسجد امیر المومنین زازران )شهرستان فلاورجان

صله رحم ، در قرآن و احادیث معتبر اسلامى از وظایف هر انسان مؤمنى دانسته شده است . بنابر دستور خداوند، انسان نباید از عشیره و قوم خود که سال هاى درازى با آنان زندگى کرده و با کمک و حمایت آنان رشد یافته و مانند گلى در باغستان محبت آنان پرورده شده است ؛ دورى کند؛ زیرا دورى از آن محیط، به پژمردگى روح و کم نشاطى یا بى نشاطى فرد و جامعه مى انجامد.
خداوند در حدیثى قدسى مى فرماید:
اءنا الرحمن و هذه الرحم ، شققت لها من اسمى فمن وصلها وصلته و من قطعها قطعته.
من رحمان هستم و نام رحم را از اسم خود مشتق کرده ام . پس هر کس صله رحم کند و با بستگان خود پیوند برقرار سازد، من او را با رحمت خود صله خواهم کرد و هر کس قطع کند، من رحمت خود را از او قطع خواهم کرد.
پیامبر بزرگ اسلام با تاکید بر صله رحم ، مى فرماید:
اءوصى الشاهد من اءمتى و الغائب منهم و من فى اءصلاب الرجال و اءرحام النساء الى یوم القیامه ان یصل الرحم و ان کانت منه على مسیره سنه فان ذلک من الدین.
[به ] آنان که حاضرند از امت من و آنان که غایبند و آنان که از اصلاب پدران و ارحام مادران تا روز قیامت به دنیا مى آیند، سفارش مى کنم که صله رحم کنند، اگرچه فاصله آن تا ارحامشان به مسافت یک سال باشد؛
زیرا صله رحم از مسائل مهم دین است .
امیر مؤمنان على (علیه السلام ) مى فرماید:
زکوه الیسار بر الجیران وصله الاءرحام.
زکات کسانى که از تسهیلات مالى برخوردارند، نیکى به همسایگان و صله ارحام است .
امام سجاد (علیه السلام ) در دعاى مکارم الاخلاق مى فرماید:
و من عقوق ذوى الاءرحام المبره و من خذلان الاءقربین النصره.
بار خدایا! جدایى از ارحام را به نیکى و پیوستگى بدل فرما و ترک یارى بستگانم را به حمایت و نصرت تبدیل فرما.
همچنین امام صادق (علیه السلام ) در این باره مى فرماید:
ان صله الرحم و البر لیهونان الحساب و یعصمان من الذنوب فصلوا اءرحامکم و بروا باخوانکم و لو بحسن السلام و رد الجواب.
صله رحم و نیکى کردن به برادران ، حساب را در قیامت ، آسان و آدمى را از گناه حفظ مى کند. پس با ارحام تان ، صله رحم و به برادران خود نیکى کنید؛ اگرچه به نیکو سلام کردن و جواب دادن باشد.
از سوى دیگر، خداوند در قرآن شریف ، صله رحم را سبب آسانى در حساب رسى اعمال مى داند و مى فرماید:
و الذین یصلون ما امر الله به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب . (رعد: 21)
{صاحبان اندیشه } کسانى هستند که دستور بارى تعالى را درباره پیوند با اشخاصى که به صله آنها امر شده است ، اطاعت مى کنند و از پروردگارشان مى ترسند و از بدى حساب {روز قیامت } بیم دارند.
نکته جالب آن است که هرگاه یکى از خویشان به دیگرى آزار برساند و فرد بخواهد قطع رحم کند، فیض الهى از هر دو قطع مى شود. مردى به محضر رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) رسید و گفت : یا رسول الله ! من ارحامى دارم و آنها را صله مى کنم ، ولى آنان مرا آزار مى دهند، مى خواهم ترکشان کنم . حضرت فرمود:
((در این صورت ، خداوند هر دو شما را ترک خواهد کرد))؛ یعنى خدا، فیض و رحمت خود را از شما خواهد برید.
امام رضا (علیه السلام ) از جد بزرگوارش ، امام صادق (علیه السلام ) نقل مى کند:
صل رحمک و لو بشربه من ماء و افضل ما توصل به الرحم کف الاءذى عنها.
صله رحم کن ؛ اگرچه به شربت آبى باشد و بهترین صله رحم ، خوددارى از آزار دادن ارحام است .
امیر مؤمنان على (علیه السلام )، صله رحم را که در پیوند و پایدارى روابط اجتماعى نقش مهمى دارد، از ویژگى هاى گرامى ترین انسان ها بر مى شمارد و مى فرماید: صله الاءرحام من اءفضل شیم الکرام ؛ صله رحم ، برترین خوى و منش مردمان بزرگوار است . ایشان در سخن حکیمانه دیگرى ، صله رحم را موجب مهر و محبت میان خویشاوندان و خوارى دشمنان اسلام مى داند: صله الرحم توجب المحبه و تکبت العدو؛ صله رحم ، محبوبیت به بار مى آورد و موجب خوارى دشمن است .
بنابر سخن گهربار حضرت على (علیه السلام )، صله ارحام سبب صمیمیت ، محبت ، اخوت و وحدت امت اسلامى و در نتیجه ، موجب خشم و غضب دشمن مى شود؛ زیرا آنان هرگز وحدت و همبستگى مسلمانان را برنمى تابند و پیوسته در صدد ایجاد تفرقه و جدایى میان مسلمانان هستند.
رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) درباره بر آوردن حاجات و نیازهاى انسان هاى مؤمن به ویژه خویشاوندان مى فرماید:
من کان یؤ من بالله و الیوم الاءخر فلیصل رحمه.
هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، پس با رحمش صله کند.
یعنى خویشاوندان خود را دوست بدارد و به آنان احسان و نیکى کند.
همچنین مى فرماید:
من احب ان یبسط له فى رزقه ، و یؤ خر له فى اءجله فلیصل رحمه.
اگر کسى دوست دارد که روزى اش فراوان شود و اجلش به تاءخیر بیفتد، پس ‍ باید با رحمش صله کند.
از امام علی علیه السلام روایت شده که فرمودند: کسی که ضمانت کنـــــد نزد من یک خصلت را ، ضامن می شوم برای او چهار چیز را، کسی که ضامن شود صله ی رحم را، ضـــامن می شوم برای او محبوبیت نزد اهلش و زیادی مال و طول عمر و داخل شدن در بهشت را.
ا ز امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند: اگر مردی صله ی رحم کند، از عمر او سه سال باقی مانده باشد خدا عمراو را به جهت صله رحمی که کرده سی سال قرار می دهد و خدا هرچه بخواهد می کند.
از امام باقر علیه السلام روایت شده که فرمودند: صله رحم باعث پاکی اعمال و دفع بلیّات ، فراوانی اموال، زیادی عمر، توسعه ی رزق و محبوبیت خانوادگی است. پس از خدا بترس و صله رحم کن.
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: به امتم سفارش می کنم چه آنهایی که حاضرند و چه آنهایی که غایب اند تا روز قیامت که صله رحم کنند، اگرچه فاصله میان آن یک سال راه باشد، صله رحم جزء دین است.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: ثواب صله رحم از هر عبادتی زودتر می رسد.
امام صادق علیه السلام از رسولخداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت کرده که فرمودند: قطع رحم خود مکن اگرچه او از تو قطع کند.
امام باقر علیه السلام روایت کرده که امام علیعلیه السلام فرمودند: هرگاه مردمان قطع رحم کننداموال[ثروتها]در دست اشرار قرار گیرد.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: درکتاب امام علیعلیه السلامچنین نوشته شده است : سه خصلت است که صاحب آن نمی میرد تا وبال آن را ببیند: ستم کردن، قطع رحم کردن و قسم دروغ خوردن.
رسول خـداصلی الله علیه وآله فرمودند: رحم ریشه است که به خدای رحمان متّصل است پس هر کس باآن بپیوندد خدا با او می پیوندد و هر کس از آن ببرد خدا از او خواهد برید.
امام صادق علیه السلام از رسولخداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت کرده که فرمودند: قطع رحم خود نکن اگر چه او از تو قطع کند.
امام باقـرعلیه السلام از امام علیعلیه السلام روایت کرده که فرمودند: هرگاه مردمان قطع رحم کنند اموال [ثروتها] در دست اشرار قرار گیرد.
امام رضاعلیه السلام از رسولخداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت کرده که فرمودند: کسی که از برای من یک چیز ضامن شود من از برای او چهار چیز ضامن شوم : اگر کسی صله رحم کند خدا او را دوست دارد و رزق او وسعت دهد و عمر او را زیاد کند و او را داخل بهشت کند که او را به بهشت وعده داده است.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: هر کس برای من ضمانت کند که به پدرومادر نیکی نماید و به ارحام خویش بپیونــدد من هم برای او ضمانت میکنم که مالش افزون و عمرش زیاد و در بین فامیلش به محبوبیت برسد.
از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت شده که فرمودند: بریدن از ارحام باعث می گردد که دعا به اجابت نرسد.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: روز قیامت رحم به عرش آویخته و میگوید : بارخدایا! هر که مرا پیوست ، پیوندش کن و هر که مرا برید از او ببر.
امام صــادق علیه السلام فرمودند : نخستین سخنگوی اعضای بدن در روز قیــامت رحم است ، که گوید: پروردگارا! هر که در دنیا مرا پیوست امروز میان خودت و او پیوست ده، و هر که در دنیا مرا برید، امروز خود را از او ببر.
از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت شده که فرمودند: کسی که قاطع رحم است به بهشت نخواهد رفت.
امام صادق علیه السلام فرمودند: ملعون است ملعون است کسی که از رحم خویش ببرد.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: چیزی که ثوابش از همه چیز زودتر رسد صله ی رحم است.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: گاهی مردمی بد کردارند و نیکو کار نیستند و صله ی رحم می کنند پس مالشان زیاد می شود و عمرشـــان دراز می گردد تا چه رسد که نیکو کار باشد و صله رحم کنند.
از امام علی علیه السلام روایت شده که فرمودند: فامیل خود را گرامی دار، زیرا آنان برای تو بالی هستند که با آن پرواز می کنی واصل و ریشه ای برای تو خواهند بود که به آن باز می گردی و دوستی برای تو خواهند بود که با آن بر دیگران برتری می یابی.
از امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند: پیوستن با ارحام و نیکخویی ایمان را افزایش می دهد.
از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت شده که فرمودند: هر کس دوست دارد که مرگش به تأخیـرافتد و در روزیش گشایش داده شود، باید صله رحم انجام دهد و به ارحام خویش بپیوندد.
رسول خــداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: خدا صد رحمت را آفرید یکی را بین خلقش گذارد که به سبب آن به همدیگر ترحّم نمایند و بقیه را که نودونه رحمت است در نزد خود پنهان داشت.
امام صادق علیه السلام فرمودند: صله با ارحام به انسان خوی نیک،سخاوتمند، پاکی نفس، افزایش روزی و به تأخیر افتادن مرگ را می بخشد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: صله با ارحام و خوشرفتاری با همسایگان شهرها راآباد و عمرها را افزایش می دهد.
امام صــادق علیه السلام فرمودند: پیوستن با خویشاوند حساب را در روز رستاخیزآسان می کند و باعث به تأخیر افتادن در عمر می گردد و از کشته شدن بد جلوگیری می نماید، و صدقه دادن در شب خشم خدا را فرو می نشاند.
ازامام رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند: حق تعالی به سه چیز امر فرموده است مشروط بر این که به سه چیز مقرون باشد :امر به نماز فرموده و آن را مقرون فرموده به زکات، پس کسی که نماز بخواند و زکات ندهد هرگز نماز از او مقبول نخواهد شد، وامر به شکر کردن از برای خود نموده و آن را به شکر پــدرومادر مقرون فرمود، پس کسی که والدین را شکر نکند خدا را شکر نکرده، وامر به تقوا فرموده وآن را که به صله ی رحم مقرون نموده، پس کسی که صله ی رحم نکند تقوا ندارد و خدا را پرهیزگار نیست.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: پیــوند با خویشان اعمــال را پاکیزه می کند، اموال را می افزاید، بلارا می راند، حساب را آسان وعمر را دراز می سازد.
امام باقـرعلیه السلام فرمودند: به خانه های یکدیگر رفت و آمد داشته باشید که این کار باعث حیات امر ما است، رحمت خدا بر بنده ای باد که امر ما را احیا کند.
از امام صادق علیه السلام پرسیدند برخی از خویشاوندانم خط وتفکر دیگری دارند غیر از فکر ومرامی که من دارم، آیا آنان بر من حقی دارند؟ فرمودند:آری، حق قرابت وخویشاوندی را چیزی قطع نمی کند اگر با تو همفکر و هم عقیده باشند دو حق بر تو دارند یکی حق خویشاوندی،دوم حق اسلامی و مسلمانی.
امام علی علیه السلام فرمودند: با خویشاوندانتان پیوند رفت وآمد داشته باشید هر چند با شما قطع رابطه کرده باشند.
رسول خــدا صلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: آنکه برادر مومن خود را دیدار می کند پاداشی بزرگتر از شخص دیدار شده دارد.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: دیدار دوستی آور است.
در حدیث قدسی آمده که خداوند می فرماید: هر مسلمانی که به دیدار مسلمانی برود او را نه، بلکه مرا زیارت کرده است و پاداش او بر عهده ی من، بهشت است.
امام علی علیه السلام فرمودند: صله رحم محبت و دوستی آرد و دشمن را خوار و رسوا سازد.
امام علی علیه السلام فرمودند: صله ی رحم وسیله ی آبادی نعمتها و دفع عقوبتهای الهی است . و نیز فرمودند: به واسطه ی قطع رحم است که عذابها جلب می شود.
امام علی علیه السلام فرمودند: ایمان بخدا نیاورده کسی که رحم خود را قطع کند. نیز فرموده: گناه تراشی پیام آور قطع رحم است.
امام باقر علیه السلام از رسولخداصلی الله علیه وآله وسلّم روایت کرده که فرمودند: جبرئیل به من خبر داد که بوی بهشت را که از مسیر هزار سال استشمام شود شخص نفرین شده ی پدرومادر و قطع کننده ی رحم و نه پیرمرد زناکار استشمام نکنند.....
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: برای مومن جایز نسیت که با برادر خود بیش از سه روز جدایی و دوری کند و هرکدام سبقت جویند بسوی بهشت سبقت جسته.
امام علی علیه السلام فرمودند: قسم دروغ وقطع رحم خانه ها راویران [بی صاحب] وخالی از اهل و خانمان می گرداند.
رسول خداصلی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: به راستی که شخصی صله ی رحم کند واز عمرش جز سه سال باقی نمانده خداوند آن را تا سی وسه سال تمدید کرده و زیاد کند و شخصی رحم خود راقطع کند وازعمرش سی وسه سال مانده خدا آن را تا سه سال یا کمتر کوتاه می کند.














منابع:
لئالی الاخبار 2- کافی ج3ص221 3- همان
سفینةالبحار ج1 5- نصایح ص37 6- کافی ج4ص48
همان ص49 8- مستدرک ج2ص629 9- نهج الفصاحه ص354ح1690
کافی ج4ص48 11- همان ص49 12- عیون الاخبارالرضا ص335
مستدرک ج2ص627 14- همان ص629 15- کافی ج3 ص222
همان 17- مستدرک ج2ص629 18- همان
کافی ج3ص223 20- همان ص226 21- مستدرک ج2ص641
همان 23- همان ص640 24- نهج الفصاحه ص305ح1452
کافی ج3ص223 26- همان 27- همان ص229
عیون الاخبارالرضا ص234 29- تحف العقول ص343 30- خصال ج1ص26
میزان الحکمه ج4ص83 32- بحارالانورج71ص92 33- میزان الحکمه ج4ص297
سفینةالبحارج1ص567 35- همان 36- غررالحکم ج1ص462
همان ص463 38- همان ص464 39- معانی الاخبار ص330
وسایل الشیعه ج12ص264 41- دارالسلام ج3ص193 42- تفسیر عیاشی ج2ص22