سفارش تبلیغ
صبا ویژن

مرکز فرهنگی توحید (مسجد امیر المومنین زازران )شهرستان فلاورجان

ابوالقاسم میرفندرسکی

ابوالقاسم میرفندرسکی

مولانا ابوالقاسم بن ابوطالب میرحسینی فِندِرسکی مشهور به میرفندرسکی حکیم و دانشمند دوره صفوی است. نیاکان او از سادات بزرگ استرآباد و از نوادگان موسی کاظم بودند و جد وی به نام «میرصدرالدین» در روستای جعفرآباد نامتلو از توابع فندرسک استرآباد صاحب زمین بود و پس از تاجگذاری شاه عباس یکم به دربار او پیوست. پدرش میرزابیک نیز در دستگاه شاه عباس خدمت می‌کرده‌است و مورد احترام بوده‌است.

میرفندرسکی، ابوالقاسم

میرفندرسکی، ابوالقاسم

نام میرفندرسکی، ابوالقاسم
نام‌های دیگر میرفندرسکی، ابوالقاسم بن میرزا بزرگ

Mir Fendereski

نام پدر ابوطالب میرحسینی
متولد حدود 970ق / 942ش
محل تولد فندرسک، گلستان
رحلت 1050ق / 1019ش
اساتید علامه چلبی بیک تبریزی
برخی آثار تحفة المراد

ابوالقاسم میرفندرسکی (ح 970-1050ق) حکیم و دانشمند دوره صفوی و از استادان بنام مکتب اصفهان است. مهم‎ترین اثر او، رساله معروف به صناعیه است که به‎عنوان حقایق الصنایع نیز شهرت دارد. او حدود سال 1050ق از دنیا رفت.

ابوالقاسم حسینی موسوی فِندِرسکی، معروف به میرفندرسکی، حکیم و دانشمند دوره صفوی و از استادان بنام مکتب اصفهان است که پدران او از بزرگان سادات استرآباد بودند و جدش میر صدرالدین در ناحیه فندرسک از قرای استرآباد صاحب املاکی بود و بعد از جلوس شاه‎عباس اول (966ق) به دربار او پیوست. پدرش میرزابیک نیز در دستگاه شاه‎عباس خدمت می‌کرد و مورد تکریم بود[1].

ابوالقاسم در قصبه فندرسک زاده شد و ظاهراً مقدمات علوم را در همان نواحی فراگرفت،‎ ولی بعداً برای تحصیل به اصفهان رفت و نزد علامه چلبی بیک تبریزی (د 1041) که خود از شاگردان افضل‌الدین محمد ترکه اصفهانی بود به تحصیل حکمت و علوم پرداخت[2].

وی سپس در همانجا به تدریس مشغول شد، ولی ظاهراً محیط فکری و علمی آن روزگار با روحیه آزادی‎طلب و تقلیدناپذیر او سازگار نبود و او نیز چون استادش چلبی‎بیک تبریزی و بسیاری دیگر از اهل علم و ادب و عرفان و هنر، عازم هندوستان شد[3].

هندوستان در آن دوران به سبب روش و منش خاص اکبرشاه و سیاست «صلح کل او»، هم از لحاظ رونق اقتصادی و امنیت اجتماعی مردمان نقاط دیگر را به‎سوی خود می‌کشید و هم از لحاظ تنوع ادیان و آیین‎ها و دوری از تعصبات مذهبی و فرقه‌ای برای مردمان آزاداندیش جایگاهی امن و دلخواه بود. ظاهراً سفر اول میر به هند در 1015ق و به همراهی اوحدی بلیانی (مؤلف تذکره عرفات العاشقین) بوده است. به گفته اوحدی هنگامی‌که میر به هند رسید به دستگاه میرزا جعفر آصف خان که خود از شاعران و ادیبان ایرانی بود و به هند مهاجرت کرده و در آنجا به صدارت و وزارت رسیده بود نزدیک شد. آصف‎خان با رعایت احوال او وسایل بازگشت او را به ایران فراهم نمود ولی دیری نگذشت که میر دوباره عازم سفر هند شد. نخست به گجرات و از آنجا به دکن رفت. اوحدی در هنگامی‌که مشغول نوشتن عرفات العاشقین بوده یعنی در فاصله سال‎های 1021 تا 1024ق ـ می‌نویسد که میرفندرسکی بعدازاین تاریخ نیز تا اواخر عمر همواره به هند سفر می‌کرده و ظاهراً یک‎بار در 1037ق و بار دیگر در 1046ق به معرفی ابوالحسن اصفهانی وزیر شاه جهان با آن پادشاه ملاقات کرده است. میرفندرسکی در دربار ایران نیز مورد تکریم بود و به گفته نصرآبادی هنگامی‌که از هند به اصفهان بازگشت شاه صفی به دیدنش رفت[4].

محتویات

وفات

وفات او در 1050ق در اصفهان روی داد و در همانجا در مقبره بابا رکن‎الدین در محلی که امروز به تخت فولاد و تکیه میر معروف است به خاک سپرده شد. او وصیت کرد که تمام کتاب‌هایش را به شاه صفی بدهند[5].

آثار

مهم‎ترین اثر میر، رساله فارسی معروف به صناعیه است که به‎عنوان حقایق الصنایع نیز شهرت دارد. وی در این رساله صناعت را به مفهومی بسیار گسترده و به معنی هرچیز که از قوای عاقله و عامله آدمی به ظهور و حصول پیوندد، گرفته و در 24 باب و یک خاتمه به بیان حد صناعت انواع آن ارتباط صناعات مختلف با هم فایده و غایت هریک درجات سودمندی و شرف و خست آن‎ها و سهم و محل هریک از اهل حرف و صنایع در جامعه پرداخته ترتیب و ترتیب صنایع را برحسب شرف و غایت تا صناعتی که خود غایت غائی است و برای آن غایتی نیست تعیین نموده است[6].

برخی دیگر آثار وی عبارتند از:

  1. برهان الأبصار؛
  2. منظومه در کیمیا؛
  3. تحقیق المزلة؛
  4. تخمیریه؛
  5. ترجمه شذور الذهب؛
  6. حاشیه جوک با شست؛
  7. رساله حرکت؛
  8. رساله صناعیه؛
  9. رسالة فی ارتباط الحادث بالقدیم؛
  10. رسالة فی حقیقة الوجود؛
  11. رسالة فی معقولات العشر؛
  12. و...[7].

در اغلب تذکره‎ها، اشعاری از میرفندرسکی نقل کرده‌اند. آنچه از او برجای‌مانده، دو قصیده است و چند رباعی و چند قطعه. یکی از قصاید شکوائیه‌ای است از روزگار نامساعد و قدرناشناسی ایام و دیگری منظومه‌ای است در فلسفه و حکمت الهی که به قصیده لائیه معروف است و آن را چند تن شرح کرده‌اند. شرح محمد صالح خلخالی، از دانشمندان سده 12ق، همراه با شرح دعای حضرت امیر(ع) و لوایح جامی در تهران در سال 1312ق به چاپ سنگی رسیده و شرح حکیم عباس شریف دارابی شیرازی به کوشش فضل‌الله لایق در تهران (1337ش) طبع و نشر شده است. در بعضی از تذکره‎ها و کتب تراجم تألیفات دیگری چون تاریخ صفویه، تحقیق المزله و برخی رسالات و نوشته‎های دیگر به نام میر ذکر کرده‌اند که تاکنون اثری از آن‎ها به دست نیامده است[8].

پانویس

  •  ر.ک: نعمه، عبدالله، ص506، پایگاه تبیان
  •  پایگاه تبیان
  •  همان
  •  همان
  •  نعمه، عبدالله، ص506؛ پایگاه تبیان
  •  پایگاه تبیان
  •  مهدوی، مصلح‎الدین، ج1، ص351
    1.  پایگاه تبیان

    منابع مقاله

    1. مهدوی، مصلح‎الدین، «اعلام اصفهان»، ایران، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری، چاپ اول، اصفهان، 1386ش.
    2. نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران، 1367ش


    تجدید میثاق بانوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با امام راحل

    جمعی از بانوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آستانه سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) و روز مادر و بزرگداشت مقام زن با حضور در مرقد مطهر امام راحل با نثار تاج گل و قرائت فاتحه با آرمان های بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی ایران تجدید بیعت کردند.
    تجدید میثاق بانوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با امام راحل

    به گزارش روز شنبه مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این مراسم که با حضور دکتر انسیه خزعلی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده و دکتر عاطفه خادمی مشاور اجتماعی و دبیر ستاد جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، جامعه زنان با نثار تاج گل و قرائت فاتحه ضمن تجدید میثاق با امام راحل، به مقام شامخ بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ادای احترام کردند.

    به گزارش این مرکز، هفته گرامیداشت مقام زن از فردا به مدت یک هفته در سراسر کشور برگزار می شود. به همین مناسبت ضمن نامگذاری هر روز ، برنامه های ویژه ای از سوی دستگاه های اجرایی کشور در سراسر کشور برگزار خواهد شد.

    برگزاری جشن روز زن و میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) در محل اجلاس سران با حضور رئیس جمهور محترم و تقدیر از بانوان فرهیخته در رشته‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و همچنین برگزاری همایش های بصیرتی به صورت حضوری و مجازی با موضوع سبک زندگی فاطمی از جمله برنامه های در نظر گرفته شده این هفته است.

    همچنین آزادسازی زنان زندانی جرائم غیرعمد، بازدید از بیمارستان ویژه بانوان و تجلیل از پرستاران مدافع سلامت، برگزاری نشست نخبگان در حوزه زنان با رئیس جمهور، برگزاری نشست ها و نمایشگاه‌های مختلف از دستاوردها و توانمندی زنان در استان‌های مختلف، افتتاح مراکز و ورزشگاه‌های اختصاصی بانوان از دیگر برنامه های درنظر گرفته شده برای این هفته به شمار می رود.

    برهمین اساس برنامه های بزرگداشت هفته زن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز همزمان با هفته گرامیداشت مقام زن به صورت سراسری از فردا( سوم بهمن ماه 1400) در تمامی ادارات کل و موسسات و مجموعه های وابسته برگزار خواهد شد.

    تهیه و تنظیم: علی اکبر قزوینیان


    با پیام وزیر فرهنگ؛ بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی استاد منوچهر محمدی برگزار شد

    به پاس دهه‌ها خدمت علمی و فرهنگی دکتر منوچهر محمدی و تالیف آثار ممتاز در عرصه انقلاب اسلامی، آیین‌ نکوداشت مقام علمی و فرهنگی این استاد در مجموعه فرهنگی سرچشمه (شهدای هفتم تیر) برگزار شد.
    با پیام وزیر فرهنگ؛ بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی استاد منوچهر محمدی برگزار شد

    به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که توسط  سید محمد هاشمی معاون حقوقی، امور مجلس و استان های این وزارتخانه در این مراسم قرائت شد، به شرح زیر است:

    «بسم الله الرحمن الرحیم

    آسمان پر فروغ علم و فرهنگ ایرانِ اسلامی به ستارگان درخشانی مزین شده است که با تلاش خالصانه مسیر ترقی را طی کرده­‌اند و سال­‌ها با آموختن و نوشتن به چهره­‌هایی آشنا تبدیل شده‌­اند که نقشی جاودان در تعلیم و تربیت جوانان این آب و خاک بر جای گذاشته­‌اند و استاد منوچهر محمدی یکی از این چهره­‌های آشناست.

    نکوداشت دانشمند فرهیخته‌­ای که از آغاز آشنایی با او سال­‌ها می‌­گذارد، برای من خاطره­‌انگیز است؛ استادی که افتخار شاگری ایشان را داشتم و همواره آثار او را دنبال می­‌کردم. نام نیکوی استاد پرآوازه حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌­الملل بر کتیبه دل همه دوستداران و شاگردان ایشان حک شده است.

    دکتر منوچهر محمدی یک چهر? علمی، انقلابی، فرهنگی، دغدغه­‌مند، متخصص و متعهد است که براستی باید او را پیشگام و پیشرو در زمین? مطالعات انقلاب اسلامی دانست. دکتر محمدی مدرس و آموزگار درس انقلاب و از سرآمدان انقلاب­‌پژوهی است که مطالعات این حوزه را غنا بخشید. فعالیت­‌های علمی و اندیشه‌های روشنگرانه و بالنده او توانست خدمتی شایسته و ماندگار به ایرانِ اسلامی ارائه دهد.

    اکنون این اقدام ارزشمند و تلاش‌های خالصانه همه دست اندرکاران آئین پر معنا و عمیق نکوداشت «استاد منوچهر محمدی» شایسته تقدیر است؛ چراکه نکوداشت این پژوهشگر برجسته انقلاب اسلامی در حقیقت بزرگداشت یاد و نام انقلاب است.

    این­جانب نیز به سهم خود از ایشان و دست­اندرکاران این مراسم قدردانی می­‌کنم و امیدوارم آثار ارزشمند این دانشمند فرهیخته و متعهد زمینه‌­ساز گسترش مطالعات و پژوهش­‌های عالمانه در زمین? انقلاب اسلامی شود. از خداوند منان طول عمر با عزت و جایگاهی سرشار از حرمت و شاگردان با کرامت برای ایشان مسئلت می‌­نمایم.»

    گفتنی است، این آیین روز سه شنبه، 28 دی‌ماه به همت مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا، مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، انجمن علمی جامعه شناسی سیاسی ایران و نیز مرکز فرهنگی و دانشگاهی امام خمینی و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد در مجموعه فرهنگی سرچشمه تهران برگزار شد.

    یادآور می‌شود، در حاشیه این مراسم، نمایشگاهی از آثار استاد منوچهر محمدی نیز عرضه شد


    وزیر فرهنگ بر استحکام توسعه روابط فرهنگی بین ایران ‌و روسیه تاکید کرد

    محمدمهدی اسماعیلی همزمان با سفر آیت‌الله رئیسی به روسیه در توئیتی نوشت: عزم دو کشور بر توسعه روابط فرهنگی همچنان مستحکم است.
    وزیر فرهنگ بر استحکام توسعه روابط فرهنگی بین ایران ‌و روسیه تاکید کرد
    به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در متن توئیت محمدمهدی اسماعیلی آمده است:
     
    ‏1 - روس‌ها امروز ترجمه روسی مثنوی و شاهنامه و دیوان خیام را می خوانند و ایرانیان ترجمه فارسی آثار پوشکین و تولستوی و داستایفسکی را.
    فرهنگ عامل پیوند دهنده هر دو ملت است. قانون موافقتنامه جامع فرهنگی ایران و روسیه در دیماه 1346به تصویب نهایی رسید و از 54سال پیش تا کنون معتبر است.
     
    2 - این یعنی عزم دو کشور بر توسعه روابط فرهنگی همچنان مستحکم است. 
    اکنون در دیماه 1400 با سفر آیت الله دکتر رئیسی رئیس جمهور محبوب کشورمان به روسیه، این روابط مستحکمتر نیز خواهد شد.

    ارزیابی فعالیت کانون‌ها در فهما 1400 متمرکز بر پنج محور است/کانون‌های برتر به دستگاه‌ها معرفی می‌شوند

    ارزیابی فعالیت کانون‌ها در فهما 1400 متمرکز بر پنج محور است/کانون‌های برتر به دستگاه‌ها معرفی می‌شوند

    تاریخ انتشار : 29 آذر 1400
    سعادتی، ضمن تشریح روند داوری آثار در سومین رویداد فهما گفت: داوران در پنج محور آثار و فعالیت‌های کانون‌ها را ارزیابی می‌کنند، ضمن اینکه پس از اعلام برگزیدگان فهما 1400 کانون‌های برتر برای توسعه فعالیت‌هایشان به دستگاه‌ها معرفی می‌شوند.

    به گزارش ستاد ارتباطات رسانه‌ای (فهما)، نشست هماهنگی رویداد فهمای 1400 با حضور مدیران ستادی و استانی با موضوع «تشریح دستورالعمل‌ انتخاب کانون برتر (استانی و کشوری)» صبح امروز دوشنبه 29 آذر ماه در بستر فضای مجازی برگزار شد.

    در این نشست «مرتضی  طاهریان» معاون ساماندهی و شبکه سازی و دبیر سومین رویداد ملی فهما و «سعید سعادتی» معاون فرهنگی هنری ستاد فهما به صورت مجازی به ارایه مباحث خود پرداختند.

     

    سعادتی طی سخنانی با بیان اینکه دستورالعمل داوری سومین رویداد ملی فهما 27 آذر ماه به استان ها ابلاغ شده است، اظهار کرد: تمامی مباحث مرتبط به همکاران ستادی در مرکز و استان ها ابلاغ شده است و امیدواریم ذیل یک خرد جمعی شاهد اعمال نظرات و در نهایت خروجی مطلوب باشیم.

     

    معاون فرهنگی هنری ستاد فهما گفت: یکی از اتفاقاتی که امسال در رویداد ملی فهما افتاد و به عنوان یک وجه تمایز با سال گذشته به شمار می آید، اضافه شدن بحث انتخاب و تحلیل داوری و همچنین بخش استانی است، بر این اساس یک هیات انتخاب در استان ها داریم که ترکیب آن در آیین نامه ارایه شده است.

     

    وی ادامه داد: سامانه فهما تا ساعت 12 شب 30 آذر ماه برای ثبت فعالیت ها باز است اما پس از آن بسته شده و این مهلت تمدید نخواهد شد. پس از این تاریخ، سه روز به استان ها و سه روز به ستاد مرکز یعنی تا 7 دی ماه فرصت بررسی کارتابل داده می شود؛ البته نکته مهم این است که تا 7 آذر ماه با توجه به اینکه امتیازات اعمال می شود، تغییر امتیازهای کانون ها قابل رویت است؛ همچنین ضریب محرومیت نیز به کانون های روستایی اضافه می شود که این ضریب 8 درصد است.


    سعادتی افزود: از تاریخ 8 تا 11 دی ماه شناسایی و معرفی کانون های برتر هر رواق از طریق شاخص‌هایی که در دستورالعمل ارایه شده اعمال می شود؛ بر این اساس 4200 کانون فرهنگی هنری در مساجد سراسر کشور که به مرحله استانی راه یافته اند در تاریخ 12 دی ماه در سامانه بچه های مسجد بارگذاری شده و کانون ها نیز از این موضوع اطلاع پیدا می کنند.


    معاون فرهنگی هنری ستاد فهما گفت: کمیته انتخاب از 13 تا 20 دی مهلت دارد تا در هر استان بر اساس تعداد کانون‌ها و فعالیت‌ها و حداکثر تا 120 کانون را برای هر استان معرفی کند؛ همچنین در هر رواق میانگین 10 کانون فرهنگی هنری معرفی می شوند و از میان 120 کانون یاد شده نیز 12 کانون به عنوان رواق برتر استان ها به مرحله نیمه نهایی راه می یابند که در مجموع و بر اساس جمع استان ها این رقم به 120 کانون فرهنگی هنری می رسد.


    وی تصریح کرد: با مشخص شدن این کانون‌ها سرانه مالی برای 420 کانون مشخص می‌شود و علاوه بر این سرانه، لوح تقدیر نیز به آنها اهدا شده و در محله بعد کمیته انتخاب از میان 420 کانون تعداد 60 کانون را انتخاب می کنند که مبلغ سه میلیون تومان جایزه نقدی و لوح تقدیر به این 60 کانون اهدا می شود. همچنین در نظر داریم دفترچه ستارگان کانون ها را که شامل فعالیت ها و معرفی کانون‌های برتر می شود منتشر کنیم.

     

    سعادتی افزود: از تاریخ 26 تا 28 دی ماه پرونده فعالیت کانون های برتر آماده می شود. امسال هفت داور در رویداد ملی فهما فعالیت می کنند، تفاوت داوری امسال با سال گذشته این است که در دومین رویداد فهما داوری ها فنی بود، البته امسال نیز در مرحله استانی داوری فنی داریم اما در مرحله نیمه نهایی کانون ها از پنج منظر ارزیابی می شوند.

     

    معاون فرهنگی هنری ستاد فهما گفت: اولین محور ارزیابی «مسجدمحوری» است، به این معنا که فعالیت های کانون ها چه قدر مرتبط با مسجد بوده است، برای مثال اگر طرح ملی سه‌شنبه‌های تکریم را برگزار کرده اند آیا اکتفا به برپایی نشست مجازی بوده است یا امام جماعت را نیز با خود همراه کرده و به دیدار خانواده شهدا رفتند. همچنین میزان مشارکت نوجوانان و جوانان در این طرح ها مورد توجه داوران است.

     

    وی ادامه داد: در دومین محور بحث «جاذبه آفرینی هنری» مورد توجه داوران خواهد بود. برای مثال کانون چه قدر توانسته است از تکنولوژی و فرآیند تصویربرداری در راستای فعالیت های خود و نیازسنجی مخاطبان اش عمل کند. محور سوم «پیوست رسانه ای» از فعالیت های کانون ها است به این معنا که چه قدر فعالیت ها در رسانه ملی وسایر رسانه‌ها بازخورد داشته اند.


    سعادتی افزود: محور چهارم «نگاه تشکیلاتی» است؛ در این ارزیابی داوران به این مساله توجه دارند که آیا کادرسازی و کار تشکیلاتی ذیل فعالیت های کانون مورد توجه بوده است یا خیر؟ کانون در این عرصه باید نقشه راه داشته باشد. مقام معظم رهبری(مدظله العالی) قبل از کرونا طی سخنانی نسبت به این مساله تاکید داشتند که هر محله باید نقشه راه داشته باشد.


    معاون فرهنگی هنری ستاد فهما تصریح کرد: مرحله پنجم در ارزیابی فعالیت کانون ها مساله «خودکفایی» است. این بدان معناست که آیا کانون توانسته است جذب منابع داشته باشد؟ آیا به فکر خودکفایی و کارآفرینی بوده است؟ این پنج منظر در ارزیابی داوران مورد توجه خواهد بود.


    وی ادامه داد: پس از ارزیابی ها و انتخاب کانون های برتر، کانونی که موفق به کسب رتبه اول شده باشد مبلغ 18 میلیون با احتساب مبالغی که در مرحله استانی داشته است دریافت می کند، کانون دوم مبلغ 15 میلیون و کانون سوم مبلغ 12 میلیون را دریافت می کند.


    سعادتی گفت: در نظر داریم کانون های برتر را به دستگاه ها معرفی کنیم، برای مثال کانون هایی که در حوزه کارآفرینی فعال باشند از وزارت کار برای فعالیت هایشان مجوز (کافه کار) خواهیم گرفت. یا در مورد کانون هایی که در رواق کار موفق هستند در نظر داریم تا مجوز برپایی نمایشگاه کتاب را برایشان دریافت کنیم که در راستای تحقق این مهم در حال رایزنی با خانه کتاب هستیم.


    معاون فرهنگی هنری ستاد فهما در پایان اظهار کرد: در سومین رویداد ملی فهما، علاوه بر اثر ارسالی، به رواق و فعالیت کانون امتیاز تعلق می گیرد.