در شرایط حاضر با توجه به بهره‌وری پایین، گوسفندداری به روش سنتی بخصوص در سال‌هایی که به علت شرایط آب و هوایی، مراتع فقیرتر می‌شوند به‌صرفه نیست و با توجه به هزینه‌های تمام‌شده، گوشت گوسفند ایرانی قیمت بالایی دارد. در چنین شرایطی، افزایش چندقلوزایی می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای افزایش بهره‌وری باعث سودده‌شدن گوسفندداری در شرایط نیمه‌متمرکز شود.
در این ارتباط، محققان دانشگاه زنجان از چند سال پیش طرحی را برای انتقال ژن چندقلوزایی به یکی از بهترین نژادهای گوسفند گوشتی ایران (نژاد افشاری) آغاز کرده‌اند که تاکنون نتایج قابل توجهی حاصل شده است.
دکتر داریوش سلیمی، عضو هیات علمی دانشگاه زنجان و مجری طرح با اشاره به اهمیت افزایش چندقلوزایی در افزایش بهره‌وری تولید گوسفندان گوشتی گفت: با توجه به این که مقدار زیادی خوراک در نژادهای دارای چربی لاشه بالا صرف تولید چربی میشود که ارزش اقتصادی و غذایی چندانی ندارد با انجام کارهای اصلاح نژادی در این خصوص، راندمان خوراک و در نتیجه بهره‌وری افزایش خواهد یافت. در صورت افزایش سرعت رشد بره‌های تولیدی همراه با صفات مطلوب دیگر می‌توان دامی ایده‌آل برای نگهداری در شرایط مختلف بخصوص شرایط متمرکز و نیمه‌متمرکز ایجاد کرد.
وی خاطرنشان کرد: گوسفند افشاری یکی از نژادهای سنگین‌وزن گوسفندان ایران است که وزن تولد، سرعت رشد و وزن از شیرگیری در این گوسفند در مقایسه با سایر نژادهای ایران قابل توجه است؛ لذا می‌توان این نژاد را یکی از نژادهای گوشتی گوسفند ایران به حساب آورد که از ظرفیت مناسبی برای تولید گوشت برخوردار است و می‌تواند نقش مهمی در تامین گوشت قرمز منطقه ایفا کند.
سلیمی با بیان این که این نژاد، پایه مناسبی برای کار اصلاحی در زمینه افزایش سرعت رشد، چندقلوزایی و افزایش راندمان لاشه است، تصریح کرد: طرح انتقال ژن چندقلوزایی برای اولین بار در کشور سال 86 با حمایت سازمان جهاد کشاورزی در دانشگاه زنجان آغاز شد. طرح با واردکردن سلول‌های جنسی از کشور نیوزیلند و از نژاد برولامرینو آغاز شد. این نژاد ترکیبی است از 75 درصد نژاد گوشتی رامنی و 25 درصد نژاد پشمی مرینو که حاوی ژن مورد نظر است. ژن FecB مهم‌ترین ژن شناخته‌شده موثر بر چندقلوزایی است که نسبت به سایر ژن‌های شناخته‌شده در این ارتباط از مزایای بیشتری برخوردار است.
وی تصریح کرد: طی پنج شش سال مراحل انتقال ژن به نژاد افشاری، تاکنون نتایج بسیار قابل توجهی حاصل شده به طوری که متوسط بره‌زایی گوسفندان افشاری از 2/1 به 9/2 افزایش یافته است. علاوه بر افزایش چندقلوزایی، بره‌های حاصل از طرح از نظر میزان و سرعت رشد نیز از شرایط مناسب‌تری نسبت به هر دو پایه پدری و مادری برخوردار هستند.
سلیمی اضافه کرد دام‌های حاصل از این طرح نسبت به گوسفندان افشاری معمولی میزان چربی کمتری در ناحیه دنبه، احشا و پشت ذخیره می‌کنند.
وی افزود: درخصوص پیگیری این طرح تحقیقاتی چند ساله در سال 90 شرکتی به منظور انتقال یافته‌های طرح‌های تحقیقاتی افزایش چند قلوزایی و افزایش راندمان لاشه به گله‌های دامداران توسط محققان مجری طرح در مرکز رشد فناوری دانشگاه زنجان و با حمایت دانشگاه و سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تاسیس شد. شرکت دارای بخش‌های آزمایشگاهی و ایستگاه گله تحقیقاتی است که مجموعه آزمایشگاهی آن در پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی دانشگاه زنجان و گله تحقیقاتی در ایستگاهی به مساحت 450 هکتار واقع در 35 کیلومتری غرب زنجان مستقر است.
سلیمی تصریح کرد: هدف این ایستگاه تحقیقاتی در مرحله اول انتقال الل‌های ژن FecB از طریق لقاح طبیعی و مصنوعی به دام‌های دامداران متقاضی است. در گله‌های تحت پوشش به مدت چهار سال ردیابی الل‌های این ژن به روش‌های ژنتیک مولکولی انجام میشود تا دامدار در سال‌های آینده، بره‌های نر حاوی ژن و دارای سایر صفات ممتاز را به عنوان دام مولد انتخاب کند. علاوه بر انتقال یافته‌های بیان‌شده به گله‌های دامداران متقاضی، ایستگاه، برنامه‌ای تحقیقاتی به مدت 10 سال را برای اصلاح صفاتی از قبیل افزایش سرعت رشد، کاهش میزان چربی و افزایش کیفیت لاشه طراحی کرده که از سال‌ها قبل توسط محققان در حال اجرا بوده و امید است طی این مدت به نتایج مطلوب تکمیلی دست یابد.
وی خاطرنشان کرد: گله اصلی این طرح پژوهشی 400 راس و گله‌های هدف بالغ بر 50 هزار راس گوسفند با اولویت گله‌های دامداران استان زنجان است.
سلیمی در پایان تصریح کرد: در این طرح ضمن انتقال و تثبیت صفت مطلوب چندقلوزایی در گوسفندان افشاری به حفظ بومیت این نژاد توجه شده است.
