نقش جامعه مهندسی در سپهر سیاسی و اقتصادی کشور"
" نقش جامعه مهندسی در سپهر سیاسی و اقتصادی کشور"
به نام خداوندی که نیکو مهندس آفرینش است
در ایام بزرگداشت روز مهندسی در پنجم اسفند (بزرگداشت مقام خواجه نصی الدین طوسی) هستیم،ضمن تبریک این روز به جامعه مهندسین کشور و بویژه همکاران شرکت مخابرات استان اصفهان به برسی گوشه ای از نقش جامعه مهندسی در سپهر سیاسی و اقتصادی کشور در گذشته،حال و آینده می پردازیم.
از زمان تاسیس دارالفنون و به ویژه تاسیس نخستین دانشگاه ها در کشور، ما با پدیده جامعه مهندسان روبروایم. افرادی که با تسلط بر بخشی از علوم قدیم و بخشی از علوم جدید، دارای تسلط و تبحر عملیاتی شده اند. از ویژگی های اینان عملگرایی، معطوف بودن به نتیجه و حسابگر دقیق هزینه فایده است. اهمیتی که خانواده های ایرانی به تحصیل فرزندان در رشته های مهندسی داده اند بسیار بیشتر از کشورهای دیگر است که رشته های حقوق، مدیریت، علوم سیاسی و اقتصادی، ادبیات و هنر را مهم تر از رشته های مهندسی دانسته اند. نقش جامعه مهندسان در عرصه اقتصادی کشور نیازی به توضیح و تفسیر ندارد، مهندسان خط اول مباحث ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری و حتی تحقیق و توسعه هستند. نقش جامعه مهندسان در عرصه سیاسی نیز برجسته است و گر چه برای بنده و شما نیاز به توضیح ندارد اما در جهان بی نظیر است. هیچ کجای جهان، مهندسین تا این حد درگیر مسایل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیستند. این خصیصه از همان اهمیت خانواده ها به رشته هی مهندسی نشات گرفته است. تیز هوش ترین دانش آموزان راهی این رشته ها می شوند و بنا بر طبیعت پویای خویش، فقط در قید و بند رشته خود نمی مانند و درگیر سایر موضوعات مثل سیاست و فرهنگ می شوند. این موضوع هم اثرات مثبت داشته و هم تاثیرات منفی. از جمله اثرات مثبت آن این است که فارغ التحصیلان رشته های مهندسی با آشنایی با تکنولوژی و شناخت دقیق آن، از " ایدآل گرایی و مطلق اندیشی" از یک طرف و از "عدم اعتماد به نفس" از طرف دیگر دور می شوند به ویژه از " پرخاشگری های ناشی از احساس حقارت " که نزد بعضی از طبقات شکل می گیرد، دورترند. بالا بودن متوسط هوش و نخبگی جامعه مهندسی نسبت به سایر رشته ها البته به منزله نبود پزشکان حاذق و ماهر یا وکلای برجسته و مسلط به قانون نیست و واضح است منظور مقایسه متوسط این هاست.
1) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در مبارزات سیاسی قبل از پیروزی انقلاب
مهندسان در سال های قبل از پیروزی انقلاب، هم در گروه های اسلامی و هم در گروه های غیر اسلامی نقش برجسته ای داشته اند.نام بردن از بعضی از آن ها لاجرم ظلم به آنهاست که نامشان برده نمیشود ولی به طور خاص میتوان حداقل از افرادی نظیر دکتر چمران و...نام برد که افرادی دارای تحصیلات مهندسی ولی فعال در عرصه های دینی و سیاسی بوده اند. از جلوه های بارز مبارزه مهندسان با رژیم شاه، درگیری مداوم ماموران وی با دانشجویان در دانشکده فنی دانشگاه تهران و پلی تکنیک (امیر کبیر) است که منجر به طرح رژیم مبنی بر تاسیس دانشگاه صنعتی آریامهر ( شریف) به صورت خاص برای ابراز اندام یک دانشگاه غیر سیاسی در مقابل دو نام قدیمی می شود ولی این دانشگاه نیز در جهت امیال رژیم نرفت و راه دو تای قبل را پیمود. با بدتر شدن اوضاع، موضوع ساخت دانشگاه صنعتی اصفهان در بیابان های بیرون شهر و انتقال دانشگاه صنعتی آریامهر به آن محل در دستور کار قرار گرفت. البته این خود موضوع جدیدی برای تقابل دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) و رژیم گردید، اساتید و دانشجویان با اقامت شبانه روزی در دانشگاه (یعنی خارج نشدن از دانشگاه حتی برای خواب!) از دستور سرپیچی کردند.
2) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در پیروزی انقلاب
نگاهی منصفانه به وقایع منتهی به پیروزی انقلاب نشان می دهد یکی از تعابیر دقیق در مورد انقلاب اسلامی " انقلاب مهندسان جوان" است. بسیاری از فعالیتهای صورت گرفته در سال 57 که منجر به سرنگونی رژیم شاه شد مستقیم و غیرمستقیم نتیجه حضور و تلاش دانشجویان به خصوص دانشجویان فنی و مهندسی بود.این طیف تحت تاثیر آموزه های دینی به خصوص آثار شهید مطهری و دکتر شریعتی شتاب بیشتری در تحویل حکومت به روحانیت داشتند و برای دیدن آثار حکومتی منطبق بر اعتقادات دینی لحظه شماری می کردند. در سوی مقابل، گفتمان مارکسیستی بسیار بیش از حد واقعی اش میدان داری می کرد و رجز مبارزه با امپریالیزم می خواند. هر یک از گروه های دارای تفکرات چپ مارکسیستی و نزدیک به آن همه را جز خود، سازشکار، آمریکایی و مرتجع اعلام می کردند و خود را تنها گروه منحصر به فرد ضد امپریالیزم، انقلابی و شایسته حکومت جهت تسکین آلام خلق های زجر کشیده، اعلام می کردند. این در شرایطی بود که تنها تشکل اسلامی دانشگاهها یعنی انجمن اسلامی دانشجویان به تنهایی از مجموع دهها گروه و دسته مدعی خلق، توان بیشتری داشت. به عنوان مثال در رای گیری برای تعویض نام دانشگاه صنعتی آریامهر گزینه پیشنهادی این انجمن (صنعتی شریف) از گزینه مشترک سایر گروهها ( صنعتی تهران) پیشی گرفت. در چنین جوی بود که مهندسان جوان مسلمان برای اثبات مبارز بودن و ضد آمریکایی بودن خود و رهایی از اتهام سازشکاری و امریکایی! تصمیم به اشغال یکی دو روزه سفارت امریکا گرفتند و آن را اجرا نمودند و شد آن چه بررسی اش از این مقال بیرون است.
3) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در تثبیت انقلاب و تداوم
مهندسان در تشکیل نهادهای انقلابی و تشکیل ساختارهای قانونی و اداری (سپاه، جهاد، هیات های واگذاری و . . . ) تاثیر انکار ناپذیری داشتند و به زودی در صدر و ذیل مناصب اجرایی نشستند. طبیعت انقلاب این است که سی ساله ها قدرت را به دست می گیرند. کار به جایی رسید که اعلام کردند دولت جمهوری اسلامی جوانترین دولت جهان است.
نقش بی بدیل دانشجویان فنی در جنگ تحمیلی نیز برجسته بود و درصد عمده نیروهای دانشجویی اعزامی به جبهه ها را دانشجویان و مهندسان جوان تشکیل می دادند.
4) توقع از جامعه مهندسان کشور
جامعه مهندسان، هم باید انتخابات را مهندسی کند هم نمایندگان منتخب را. مهندسی انتخابات یعنی با شیوه های مشروع و قانونی رای مردم را به سمت نفرات مورد نظر جلب کند و نمایندگان منتخب را مهندسی کند یعنی پس از انتخابات تا چهار سال بعد محو نباشد و از همین امروز با تشکیل گروههای مجازی و غیر مجازی و تبادل آرا و تماس مداوم با نمایندگان به گونه ای عمل کند که بتوان گفت در تصمیم گیری های شخص نماینده (چه خرد و چه کلان) ، این عقل جمعی است که آن تصمیم را ساخته نه سلیقه یک فرد. البته این کار احزاب است ولی در نبود ساختار حزبی در کشور، چاره ای جز جایگزینی نداریم.
با مهندسی انتخابات به مفهوم مثبتی که ذکر آن رفت و نه به مفهوم منفی آن تلاش می کنیم نمایندگانی موثرتر و کاراتر به مجلس بفرستیم و با مهندسی منتخبان تلاش می کنیم جایگاه نماینده را به کرسی نمایندگی ارتقا دهیم. منتخب ما گرچه از رای شخصی خود در امور مجلس استفاده می کند و رای وی مخفی است ولی در امور راهبردی نماینده ای از اطاق فکر همراهان خود است .اگر مهندسی این اطاق فکر بر عهده جامعه مهندسی نباشد بر عهده چه کسی است؟
از زمان تاسیس دارالفنون و به ویژه تاسیس نخستین دانشگاه ها در کشور، ما با پدیده جامعه مهندسان روبروایم. افرادی که با تسلط بر بخشی از علوم قدیم و بخشی از علوم جدید، دارای تسلط و تبحر عملیاتی شده اند. از ویژگی های اینان عملگرایی، معطوف بودن به نتیجه و حسابگر دقیق هزینه فایده است. اهمیتی که خانواده های ایرانی به تحصیل فرزندان در رشته های مهندسی داده اند بسیار بیشتر از کشورهای دیگر است که رشته های حقوق، مدیریت، علوم سیاسی و اقتصادی، ادبیات و هنر را مهم تر از رشته های مهندسی دانسته اند. نقش جامعه مهندسان در عرصه اقتصادی کشور نیازی به توضیح و تفسیر ندارد، مهندسان خط اول مباحث ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری و حتی تحقیق و توسعه هستند. نقش جامعه مهندسان در عرصه سیاسی نیز برجسته است و گر چه برای بنده و شما نیاز به توضیح ندارد اما در جهان بی نظیر است. هیچ کجای جهان، مهندسین تا این حد درگیر مسایل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیستند. این خصیصه از همان اهمیت خانواده ها به رشته هی مهندسی نشات گرفته است. تیز هوش ترین دانش آموزان راهی این رشته ها می شوند و بنا بر طبیعت پویای خویش، فقط در قید و بند رشته خود نمی مانند و درگیر سایر موضوعات مثل سیاست و فرهنگ می شوند. این موضوع هم اثرات مثبت داشته و هم تاثیرات منفی. از جمله اثرات مثبت آن این است که فارغ التحصیلان رشته های مهندسی با آشنایی با تکنولوژی و شناخت دقیق آن، از " ایدآل گرایی و مطلق اندیشی" از یک طرف و از "عدم اعتماد به نفس" از طرف دیگر دور می شوند به ویژه از " پرخاشگری های ناشی از احساس حقارت " که نزد بعضی از طبقات شکل می گیرد، دورترند. بالا بودن متوسط هوش و نخبگی جامعه مهندسی نسبت به سایر رشته ها البته به منزله نبود پزشکان حاذق و ماهر یا وکلای برجسته و مسلط به قانون نیست و واضح است منظور مقایسه متوسط این هاست.
1) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در مبارزات سیاسی قبل از پیروزی انقلاب
مهندسان در سال های قبل از پیروزی انقلاب، هم در گروه های اسلامی و هم در گروه های غیر اسلامی نقش برجسته ای داشته اند.نام بردن از بعضی از آن ها لاجرم ظلم به آنهاست که نامشان برده نمیشود ولی به طور خاص میتوان حداقل از افرادی نظیر دکتر چمران و...نام برد که افرادی دارای تحصیلات مهندسی ولی فعال در عرصه های دینی و سیاسی بوده اند. از جلوه های بارز مبارزه مهندسان با رژیم شاه، درگیری مداوم ماموران وی با دانشجویان در دانشکده فنی دانشگاه تهران و پلی تکنیک (امیر کبیر) است که منجر به طرح رژیم مبنی بر تاسیس دانشگاه صنعتی آریامهر ( شریف) به صورت خاص برای ابراز اندام یک دانشگاه غیر سیاسی در مقابل دو نام قدیمی می شود ولی این دانشگاه نیز در جهت امیال رژیم نرفت و راه دو تای قبل را پیمود. با بدتر شدن اوضاع، موضوع ساخت دانشگاه صنعتی اصفهان در بیابان های بیرون شهر و انتقال دانشگاه صنعتی آریامهر به آن محل در دستور کار قرار گرفت. البته این خود موضوع جدیدی برای تقابل دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) و رژیم گردید، اساتید و دانشجویان با اقامت شبانه روزی در دانشگاه (یعنی خارج نشدن از دانشگاه حتی برای خواب!) از دستور سرپیچی کردند.
2) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در پیروزی انقلاب
نگاهی منصفانه به وقایع منتهی به پیروزی انقلاب نشان می دهد یکی از تعابیر دقیق در مورد انقلاب اسلامی " انقلاب مهندسان جوان" است. بسیاری از فعالیتهای صورت گرفته در سال 57 که منجر به سرنگونی رژیم شاه شد مستقیم و غیرمستقیم نتیجه حضور و تلاش دانشجویان به خصوص دانشجویان فنی و مهندسی بود.این طیف تحت تاثیر آموزه های دینی به خصوص آثار شهید مطهری و دکتر شریعتی شتاب بیشتری در تحویل حکومت به روحانیت داشتند و برای دیدن آثار حکومتی منطبق بر اعتقادات دینی لحظه شماری می کردند. در سوی مقابل، گفتمان مارکسیستی بسیار بیش از حد واقعی اش میدان داری می کرد و رجز مبارزه با امپریالیزم می خواند. هر یک از گروه های دارای تفکرات چپ مارکسیستی و نزدیک به آن همه را جز خود، سازشکار، آمریکایی و مرتجع اعلام می کردند و خود را تنها گروه منحصر به فرد ضد امپریالیزم، انقلابی و شایسته حکومت جهت تسکین آلام خلق های زجر کشیده، اعلام می کردند. این در شرایطی بود که تنها تشکل اسلامی دانشگاهها یعنی انجمن اسلامی دانشجویان به تنهایی از مجموع دهها گروه و دسته مدعی خلق، توان بیشتری داشت. به عنوان مثال در رای گیری برای تعویض نام دانشگاه صنعتی آریامهر گزینه پیشنهادی این انجمن (صنعتی شریف) از گزینه مشترک سایر گروهها ( صنعتی تهران) پیشی گرفت. در چنین جوی بود که مهندسان جوان مسلمان برای اثبات مبارز بودن و ضد آمریکایی بودن خود و رهایی از اتهام سازشکاری و امریکایی! تصمیم به اشغال یکی دو روزه سفارت امریکا گرفتند و آن را اجرا نمودند و شد آن چه بررسی اش از این مقال بیرون است.
3) نقش انکار ناپذیر جامعه مهندسان در تثبیت انقلاب و تداوم
مهندسان در تشکیل نهادهای انقلابی و تشکیل ساختارهای قانونی و اداری (سپاه، جهاد، هیات های واگذاری و . . . ) تاثیر انکار ناپذیری داشتند و به زودی در صدر و ذیل مناصب اجرایی نشستند. طبیعت انقلاب این است که سی ساله ها قدرت را به دست می گیرند. کار به جایی رسید که اعلام کردند دولت جمهوری اسلامی جوانترین دولت جهان است.
نقش بی بدیل دانشجویان فنی در جنگ تحمیلی نیز برجسته بود و درصد عمده نیروهای دانشجویی اعزامی به جبهه ها را دانشجویان و مهندسان جوان تشکیل می دادند.
4) توقع از جامعه مهندسان کشور
جامعه مهندسان، هم باید انتخابات را مهندسی کند هم نمایندگان منتخب را. مهندسی انتخابات یعنی با شیوه های مشروع و قانونی رای مردم را به سمت نفرات مورد نظر جلب کند و نمایندگان منتخب را مهندسی کند یعنی پس از انتخابات تا چهار سال بعد محو نباشد و از همین امروز با تشکیل گروههای مجازی و غیر مجازی و تبادل آرا و تماس مداوم با نمایندگان به گونه ای عمل کند که بتوان گفت در تصمیم گیری های شخص نماینده (چه خرد و چه کلان) ، این عقل جمعی است که آن تصمیم را ساخته نه سلیقه یک فرد. البته این کار احزاب است ولی در نبود ساختار حزبی در کشور، چاره ای جز جایگزینی نداریم.
با مهندسی انتخابات به مفهوم مثبتی که ذکر آن رفت و نه به مفهوم منفی آن تلاش می کنیم نمایندگانی موثرتر و کاراتر به مجلس بفرستیم و با مهندسی منتخبان تلاش می کنیم جایگاه نماینده را به کرسی نمایندگی ارتقا دهیم. منتخب ما گرچه از رای شخصی خود در امور مجلس استفاده می کند و رای وی مخفی است ولی در امور راهبردی نماینده ای از اطاق فکر همراهان خود است .اگر مهندسی این اطاق فکر بر عهده جامعه مهندسی نباشد بر عهده چه کسی است؟
