نقش فهمپذیری و مدیریت پذیری افراد جامعه در تابآوری فرهنگی و اجتماعی برای عبور از کرونا
مدیرگروه مطالعات مقایسه‌ای فرهنگی، پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: فهم پذیری و مدیریت پذیری افراد جامعه نقش مهمی در تاب آوری فرهنگی و اجتماعی برای عبور از بحران کرونا دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی و هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، بیماری‌ها هر بار با شکل و شمایل تازه‌ای در زندگی انسان‌ها به گردش درآمده‌اند و کم‌توانی انسان در مقابل خود را به تصویر کشیده و در تاریخ ثبت کرده‌اند و با ارتقای تابآوری در محیط زندگی و با انتخاب سبک‌های زندگی متعادل، سازگار و تاب آور، زندگی در کنار این مداخله‌گرهای مزمن را ممکن ساخته‌اند.
ظهور بیماری کرونا و شیوع آن باعث شد تا پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی وابسته به معاونت فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی تحقیقی با عنوان؛ بررسی نقش ویروس کرونا (کووید 19) بر تابآوری فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دانشجویان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی توسط گروه مطالعات مقایسه‌ای فرهنگی در پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی انجام‌شده است که خروجی این تحقیق کتابی با عنوان؛ ویروس کرونا و تابآوری فرهنگی و اجتماعی است که در دست چاپ است.
در ادامه مشروح گفتگوی آنا را با محسن عامری شهرابی مدیر گروه مطالعات مقایسه‌ای فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی و نگارنده کتاب «ویروس کرونا و تابآوری فرهنگی و اجتماعی» می‌خوانید.
آنا: آیا اجتماع توانسته در مقابل کرونا به هدف خویش برسد؟
عامری شهرابی: ویروس کرونا باقدرت خویش نشان داد که توانسته، تمام شبکه‌های جهانی را مختل و به ابعاد اقتصادی، تجاری، گردشگری، فرهنگی، بهداشتی و درمان آسیب وارد کند که می‌توان به‌عنوان «بحران جهان جامع» از آن یادکرد.
در شرایط موجود که با پدیده کروناویروس، بحران جهانی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، باز توانی و کمر صاف کردن در زمان بحران امری ضروری و فرصتی ارزشمند در راستای حرکت در مدار جهانی‌شدن است. به‌طوری‌که هاگنز از متفکران بزرگ چالش جهانی، معتقد است که به‌احتمال‌زیاد بشریت «خم می‌شود اما شکسته نمی‌شود». این جمله، نشان از اجتماعی دارد که با اتحاد و تابآوری از سختی‌ها عبور کرده و به هدف رسیده است.
آنا: تابآوری به چه معنایی است؟
عامری شهرابی: تابآوری به معنای توانایی آماده شدن و برنامه‌ریزی برای تحمل کردن، بازیابی یا سازگاری موفق‌تر با حوادث ناخوشایند بالقوه است. تاب‌آوریِ ارتقا یافته امکان پیش‌بینی بهتر بلایا و برنامه‌ریزی بهتر را به‌منظور کاهش لطمات این بلایا فراهم می‌کند.
تابآوری فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدیدکننده، ظرفیت تحمل شوک‌ها و بازگشت به حالت اول به شکل کارکردی یا دست‌کم، کافی در جلوگیری از شکستن یا حتی فروپاشی سیستم‌ها است.
تابآوری توانایی یک جامعه در تحمل ناملایمات و بحران‌ها در حوزه‌های گوناگون از طریق اجرای تغییرات و سازگاری‌ها بدون آسیب‌رسانان به ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه است. اهمیت بحران کرونا تا جایی است که بسیاری از کشورهای جهان کرونا را بزرگ‌ترین بحران خود پس از جنگ جهانی دوم می‌دانند، بنابراین برای مقابله با بحران کرونا جلب مشارکت مردم و بررسی راهکارهای مناسب در تابآوری فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی مقوله بسیار مهمی است تکیه‌بر مشارکت مردمی به‌عنوان نیرومندترین عامل مبارزه با بیماری کرونا است، که بدون همراهی مردم هرگز مبارزه با بیماری موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
برای همراه کردن مردم با دولت و سیستم بهداشتی و درمانی باید از همه ابزارهای ممکن بهره گرفت تا بتوان تغییر مناسب در سبک زندگی و رفتار اجتماعی آنان ایجاد کرد.
نقش فهمپذیری و مدیریت پذیری افراد جامعه در تابآوری فرهنگی و اجتماعی برای عبور از بحران
خاموش کردن آتش کرونا در شرایط کنونی نیازمند مشارکت مردمی است فهمپذیری؛ حدی که در آن افراد جهان را منظم و مشکلاتی را که با آن روبه‌رو هستند، قابل‌فهم و درک می‌دانند و حساسیت بحران‌ها را درک می‌کنند. و مدیریت پذیری؛ حدی که افراد جامعه به احساس هویت و کارآمدی، توانایی در تصمیم‌گیری، هدف‌گذاری و باور به آینده دست می‌یابند و به‌خوبی بحران‌ها را مدیریت می‌کنند، و معناداری؛ حدی که در آن افراد جامعه احساس کنند که مشکلات و نیازهایی که به‌واسطه? بحران‌ها مطرح می‌شوند، چالش‌های ارزشمندی برای تعهد و درگیر شدن هستند تا سطح تابآوری آنان ارتقا یابد که ما در مردم ایران به‌خوبی مشاهده کردیم.
به‌طور مثال فداکاری کادر درمانی کشور، طلاب جهادی، دانشجویان جهادی، هزاران بسیجی پُرتلاش در بخش‌های مختلف کشور و آحاد مردم، خدمات باارزشی که واقعاً از توصیف بالاتر است، ارائه کردند. و مردم هم با مجاهدت و مشارکت خود صحنه‌های جالب و شگفت‌انگیزی را به وجود آوردند؛ که این مجاهدت‌ها در هیچ کشوری دیده نشد که این نشان از روحیه گذشت و همدلی و انصاف و برادری و فهمپذیری و مدیریت پذیری بحران در بین مردم ایران است.
به علت ناممکن بودن امکان ریشه‌کن شدن بیماری‌های ویروسی، حتی در صورت کشف واکسن، انسان معاصر، پس از عبور از دوران سخت خود قرنطینگی و رعایت محدودیت‌های رفتاری و بهداشتی، راهی جز تغییر روش‌های فعلی رفتاری و زیستی و تبدیل این روش‌ها به پروتکل‌های دائمی رفتاری ندارد، ویروس کرونا با تعلیق تماس‌های فیزیکی، بی‌شک تا اطلاع ثانوی، بر تمامی مراودات انسانی تأثیر خواهد گذاشت و آن‌ها شکل و شمایل جدید و متفاوتی خواهند یافت.
ما برای محافظت از سلامت خود ناگزیر خواهیم بود تا با صرف‌نظر کردن از بخشی از عادت‌های فرهنگی خود شیوه‌های تازه‌ای را در ارتقای تابآوری فرهنگی خود در مراودات فیزیکی جستجو کنیم.
ویروس کرونا دیگر از حیات اجتماعی بشر قابل‌حذف یا قابل نادیده گرفتن نیست
بنا بر برخی فرضیات ممکن است به‌تدریج با ضعیف‌تر شدن ویروس یا کنترل نسبی آن، بتوان در حوزه شخصی و خصوصی از برخی محدودیت‌ها چشم‌پوشی کرد، اما در حوزه عمومی خود را باید برای شکل کاملاً تازه‌ای از ارتباط فیزیکی و سبک زندگی و تابآوری اجتماعی و فرهنگی آماده کنیم و برخی عادت‌ها و رفتارهای اجتماعی را تعلیق نماییم.
بیماری کرونا و شیوع آن باعث شد گروه مطالعات مقایسه‌ای فرهنگی، پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی وابسته به معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی مطالعات پژوهشی متعددی با محورهای؛ تأثیر ویروس کرونا بر تابآوری اقتصادی، ویروس کرونا و فرهنگ کتاب‌خوانی، ویروس کرونا و کسب‌وکارهای خانگی را در دست انجام قرار دهد. همچنین تحقیقی با عنوان؛ بررسی نقش ویروس کرونا (کووید 19) بر تابآوری فرهنگی و اجتماعی و سیاسی در این گروه به پایان رسیده است که خروجی این تحقیق کتابی با عنوان؛ ویروس کرونا (کووید 19) و تابآوری فرهنگی و اجتماعی است.
آنا: این کتاب در چند بخش با چه محتوایی تنظیم‌شده است؟
عامری شهرابی: این کتاب در پنج فصل تنظیم‌شده است؛ فصل اول با عنوان «ویروس کرونا (کووید 19)» که شامل توضیحاتی در مورد ویروس کرونا، علائم ویروس کرونا، ماندگاری کرونا بر روی سطوح، انتقال ویروس کرونا و ویروس‌شناسی است. فصل دوم با عنوان «تابآوری» که شامل مطالب مربوط به؛ تابآوری، افراد تاب آور، ویژگی‌های اصلی افراد تابآوری، توصیه‌هایی جهت تابآوری، الگوی نظری تابآوری، تابآوری فردی، تابآوری سازمانی، تابآوری جامعه و تابآوری ملی است.
فصل سوم با عنوان «ویروس کرونا و تابآوری فرهنگی» که شامل مطالب مربوط به؛ تغییر در سبک زندگی شرط تابآوری، کروناویروس و تغییر سبک زندگی در عصر مدرنیته، ویروس کرونا و تغییر در سبک زندگی، سبک زندگی جدید در شرایط اپیدمی کرونا، ضرورت تقویت رشد عقلانیت جمعی، سلامت روانی و ویروس کرونا، چگونگی ارتقا بهبود بهداشت روانی در مقابل کرونا، مدیریت سرمایه‌های انسانی در بحران کرونا، تداوم عملیات کسب‌وکار و گردش کار،14 نکته کلیدی برای مدیریت ویروس کرونا، راهکار مقابله با گسترش ویروس کرونا در مدیریت سرویس‌ها، ابزار هوشمند برای مدیریت بحران ویروس کرونا، کرونا و دین‌داری؛ تراز تابآوری فرهنگی و اجتماعی، مسئولیت‌پذیری دینی در مقابله با کرونا، پشت پرده هتک حرمت به حرم حضرت معصومه و امام رضا، کرونا و شبهات دینی است.
فصل چهارم با عنوان «ویروس کرونا و تابآوری اجتماعی» که شامل مطالب مربوط به؛ پدافند زیستی و امنیت اجتماعی در مبارزه با ویروس کرونا، نقش کرونا در افزایش تابآوری اجتماعی، برنامه‌ریزی و تابآوری شهری در مواجهه با بحران کرونا، ویروس کرونا و رفتارهای اجتماعی، مدیریت اضطراب و استرس در روزهای کرونا، گسست اجتماعی و ویروس کرونا، تعاملات اجتماعی و ویروس کرونا، فاصله‌گیری اجتماعی و ویروس کرونا، الگوهای فاصله‌گیری، سرمایه اجتماعی و کرونا ویروس، سرمایه اجتماعی عامل ارتقای سلامت اجتماعی در عبور از بحران کرونا، اعتماد و سرمایه اجتماعی عمومی عامل شتاب‌دهنده عبور از بحران کرونا، بحران سرمایه اجتماعی تهدیدی مهلک‌تر از کرونا و مجاهدت کادر پزشکی است.
فصل پنجم با عنوان «ویروس کرونا (کووید 19) و سیاست» که شامل مطالب مربوط به؛ کرونا و جنگ بیولوژیک، جنگی بدون شلیک و حتی یک گلوله، تهدید سلامت ایرانیان از تحریم دارویی، تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه بر ایران است.
آنا: این کتاب چه زمانی به دست مردم خواهد رسید؟
عامری شهرابی: این کتاب در مرحله چاپ است و امید است که این کتاب بتواند نقش ویروس کرونا (کووید 19) بر تابآوری فرهنگی، اجتماعی، سیاسی جامعه را نشان دهد تا با درک صحیح قدرت و عملکرد این ویروس بتوان برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح برای مقابله با آن در دوران بحران شیوع کرونا و دوران پسا کرونایی داشته باشیم.
