با آغاز نابسامانی ها و اعتراضات مردمی در کشورهای عربی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، یمن نیز دستخوش تحولاتی انقلابی شد. اکنون که بیش از 4 سال از نخستین تحولات سیاسی جهان عرب میگذرد کشور یمن در آستانه ورود به دور جدیدی از بی ثباتی و بحران قرار گرفته است. کناره گیری علی عبدالله صالح در نتیجه اعتراضات سال 2012 و تحمیل عبد ربه منصور هادی به عنوان رئیس جمهور یمن که با تصمیم شورای همکاری خلیج فارس و حمایت آمریکا صورت گرفت و به پایان تحولات اعتراضی در یمن منجر نشد و ناکامی دولت جدید در تقسیم قدرت میان گروه های معترض نیز در عمل سبب افزایش تنش در این کشور  شد. هم زمانی این موضوع با تقویت نیروهای القاعده در جنوب این کشور به تشدید ناامنی و بی ثباتی در این کشور منجر شد. تداوم اعتراضات نیروهای انصارالله نسبت به فسادهای حکومتی، وابستگی دولت به غرب و آمریکا وسیاست های اقتصادی دولت، سبب پیشروی چشم گیر نیروهای شیعه و کنترل استان های صعده و عمران شد تا جایی که دولت و مخالفان ، توافق نامه صلح و مشارکت امضا کردند.

بر اساس این توافق نامه رئیس جمهور مکلف به فراهم ساختن زمینه های لازم جهت تشکیل دولت وحدت ملی با مشارکت حوثی ها شد. اما پس از گذشت مدت کوتاهی، مخالفان اقدامات دولت را ناکافی و نمایشی خوانده و اعتراضات خود را از سر گرفتند. دامنه اعتراضات نسبت به عملکرد هادی با هدایت جنبش انصارالله در سال 2014 گسترش بیشتری گرفت و در نهایت معترضان صنعا پایتخت یمن را به کنترل درآوردند و کاخ ریاست جمهوری را محاصره کردند. در پی این رویداد، رئیس جمهور، نخست وزیر و کابینه به جای عمل به تعهدات خود در قبال مخالفان، در اقدامی غیرمنتطره استعفای خود را به پارلمان این کشور اعلام کردند که البته مورد پذیرش پارلمان قرار نگرفت.

به هر ترتیب، مقبولیت بالا و نفوذ چشمگیر حوثی ها در یمن، نگرانی همسایه شمالی آن ها با 1400 کیلومتر مرز مشترک را برانگیخت. از همین رو عربستان در 26 مارس 2015، تهاجم هوایی خود را علیه انصارالله در یمن با ادعای حمایت از منصور هادی آغاز کرد.

آیا سیستم دفاع موشکی آمریکا در عربستان شکست خورده است؟

منابع رسمی عربستان همواره خبر از انهدام موشک های نیروهای مقاومت انصارالله یمن می دهند و این اتفاق را به عنوان موفقیت سیستم دفاع موشکی پاتریوت خود و آمریکا اعلام می کنند. حتی دونالد ترامپ در این زمینه طی سخنانی اعلام کرده بود که " سیستم دفاعی ما موشک ها را خارج از حریم هوایی از بین می برد" و " این چقدر خوب است که آن چیزی که ما می سازیم را دیگران نمی­توانند بسازند و ما این را به کشورهای سراسر جهان می فروشیم".

اما بررسی عکس­ها و فیلم های منتشر شده در فضای مجازی چیز دیگری را نشان می­دهد. طبق گزارش نیویورک تایمز، شواهد تجزیه و تحلیل شده توسط گروهی از کارشناسان نظامی در عرصه موشکی نشان می­دهد که کلاهک­های موشکی از سیستم دفاعی عربستان عبور و تقریبا به هدف خود در فرودگاه ریاض اصابت کرده اند. به گونه ای که کلاهک منفجر شده در نزدیکی ترمینال داخلی و در مسیر خروجی مسافران بوده است.

منابع رسمی عربستان حاضر به پاسخ گویی نیستند. حتی برخی از مقامات رسمی آمریکا نیز دچار تردید هستند که آیا عربستان سعودی تمام موشک های شلیک شده را مورد اصابت قرار داده است یا نه؛ و برای پاسخ به این سوال خود نیز شواهدی در دست ندارند. آنها احتمال می­دهند که به دلیل سرعت و نیروی این موشک ها؛ ممکن است تنه موشک از کلاهک آن جدا شده باشد.

اساسا انهدام موشک­های اسکاد بسیار دشوار است. موشکی که در فیلمِ منتشر شده توسط نیروهای انصارالله نشان داده می­شود، احتمال نمونه­ای از موشک­های اسکاد می­باشد که مسیری 600 مایلی را پیموده و به هدف برخورد کرده است.

بقایای موشک نشان می­دهد که سیستم دفاعی عربستان یا بخشی از قسمت پشتی موشک را مورد اصابت قرار داده و یا اساسا در اصابت قرار دادن آن ناکام بوده است. به گونه ای که فقط هنگام شلیک سیستم دفاعی، لاشه هایی از موشک سقوط می­کند. ویدئو منتشر شده در شبکه­های مجازی نشان می­دهد که قطعات بزرگی از لاشه موشک در نزدیکی مدرسه ابن خلدون به زمین افتاده است.

منابع رسمی عربستان اعلام کرده اند که لاشه­های بر زمین افتاده مربوط به موشکی است که کاملا منهدم شده است اما برخی از کارشناسان نظامی معتقدند که کلاهک انفجاری موشک که بخشی اصلی موشک می­باشد؛ از بین رفته است. از بین رفتن کلاهک می­تواند نشانه ای مهم از ناتوانی سیستم دفاعی عربستان باشد.

به این دلیل که این موشک­ها برای حفظ خود در گذر از مسیر حدود 600 مایلی به گونه­ای طراحی شده اند که در دو قسمت جدا شده و مطابق شکل زیر قسمت اول(کلاهک) به هدف اصابت می­کند. در واقع کلاهک به دلیل کوچکتر بودن و همچنین مستحکم­تر بودن در مقابل ضربه، به مسیر خود ادامه و به هدف برخورد می­کند.در حالی که تنه یا لوله که موشک را در بیشتر مسیر جلو می­برد، زودتر جدا شده و سقوط می­کند.

این مسئله روشن می­سازد که چرا لاشه­های یافت شده در ریاض در واقع همان تنه موشک بوده و کلاهک به هدف خود اصابت کرده است. انفجار در 12 میلی فرودگاه ریاض نشان می دهد که کلاهک موشک به مسیر خود ادامه داده است. مسئله­ای که سخنگوی انصارالله آن را تایید کرد.

دلیل دیگری که از نگاه کارشناسان، نشان می­دهد لاشه­های موشک پیش از شلیک سیستم دفاعی عربستان سقوط کرده است، این است که شلیک موشک­های پاتریوت-چنان که در تصاویر مشخص است- پس از عبور کلاهک از فراز این سیستم دفاعی بوده است.

مقامات رسمی عربستان اعلام کردند که تنها بخشی از موشک منهدم شده، در فرودگاه سقوط کرده است. این در حالی است که این سوال برای کارشناسان مطرح می­شود که چطور می­شود که یک قطعه از لاشه سرگردان موشک 12 مایل دورتر از باقی لاشه­های موشک پرواز کند!؟.

نتیجه آنکه دود و آسیب روی زمین نشان می­دهد که اصابت موشک در نزدیکی ترمینال داخلی فرودگاه بوده است.

تصویر فوق اگرچه نه به اندازه کافی واضح؛ اما نشان می­دهد که باند فرودگاه دچار آسیب شده است و این مسئله موفقیت بزرگی برای نیروهای انصار الله و نشانه ای از شوکه شدن سیستم دفاعی عربستان می­باشد.

نتیجه:

رژیم سیاسی عربستان در چهارچوب نظام های استبدادی قبیله ای سلسله ای طبقه بندی می شود. این رژیم اقتدارگرا با تکیه بر سیاست چماق و هویج، تاکنون توانسته است سلطه خود را ذر برخی کشورها ابقا کند. اما روند تحولات در چند سال گذشته باعث شده است تا ماموریت های این خاندان در سوریه و عراق با شکست و در یمن با بحران مواجه شود.

عربستان در بحران یمن با انصاراللهی مواجه است که علاوه بر برخورداری از حمایت مردمی، دارای تجربیات مبارزاتی می باشد. مبارزه جریان انصار الله از سال 2004 و پس از به شهادت رساندن حسین الحوثی آغاز و پس جانشینی «عبدالملک الحوثی» برادر حسین الحوثی، ادامه پیدا کرده است. مبارزاتی که از سال های 2005، 2006، 2007، 2008، 2009 ادامه پیدا کرده است و به جنگ های شش گانه دولت یمن با حوثی ها نام گذاری شده است. این تجربیات باعث شده است که عربستان با تمام هزینه های عظیم نظامی خود دچار آسیب پذیری جدی شود.   

منبع:

1. نجات، سید علی، موسوی، سیده راضیه و محمد رضا صارمی (1395)، «راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال نهم، شماره 33، صص 179-137.

2. فیروز کلائی، عبدالکریم (1394)، «تحلیلی بر مهم ترین علل تهاجم نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به یمن»، پژوهش های منطقه ای، شماره 7، صص 160-192.

3. https://www.nytimes.com/interactive/2017/12/04/world/middleeast/saudi-missile-defense.html