ویژه نامه بزرگداشت ملاصدرا
صدرنشینِ حکمت
صدر المتألّهین بسان فارابى، ابن سینا و خواجه نصیر الدین طوسى از برجسته‌ترین و در عین حال تأثیرگذارترین چهره‌هاى علمى جهان اسلام در چهار سد? اخیر است.
صدر الدین شیرازى از معدود قلل مرتفع در میان جمع کثیر فیلسوفان و متکلمان موحّد و متفکّرى فوق‌العاده است. در میان فلاسفه اسلامى، صدر المتألهین نقطه عطف به شمار مى‌آید و در تاریخ فلسفه اسلامى جایگاهى برجسته و ممتاز دارد.
آنچه او در فلسفه و الاهیات به بشریت ارزانى داشته است اگرچه نهایت و غایت آن نیست، لکن دفینه‌هاى گرانسنگى از دانش و معرفت است که او به قیمت بذل جسم و جان و تحمّل تهمت تکفیر و ارتداد براى آدمى به ارمغان آورده است.
نوآورى‌ها و زوایاى ناگشوده‌اى که ملاصدرا به روى فرزانگان گشوده، بسى گسترده است، که در وصف نمی‌گنجد. آثار ارزشمند وى فراوان است. دستاوردهاى ملاصدرا در کتب تألیف شده‌اش، در نوع خود بى‌نظیر است؛ زیرا احاطه علمى و قریحه ذاتى و ذهن نقّاد و خلاّق ملاصدرا در کنار بهره‌گیرى از تجارب و تلاش‌هاى علمى پیشینیان و عنایات و امدادهاى الهى سبب شد او توان پرواز یابد و این مجموعه را راهنماى قله‌هاى فتح ناشده عرصه پژوهش و سلوک سازد1.
صدر المتألّهین از آغاز تحصیل تا پایان عمر در سای? تربیت علمى و عملى اساتید عارفى همچون میرداماد، با شیفتگى وصف‌ناپذیر به سیر و سلوک معنوى و تحمل ریاضت‌هاى شاقّ و تطهیر باطن روى آورد. تحمل دوران طولانى عزلت همراه با سیر و سلوک در کهک قم بدور از تمام غوغاهاى اجتماعى و هفت بار تشرف به خان? خدا با پاى پیاده از نشانه‌هاى آشکار در حیات ملا صدرا براى اثبات این مدعاست. چنان که بى‌مقدار دانستن تمام علوم ظاهرى در برابر علوم حقیقت و عرفان و تأکید بر انحصار فراچنگ آوردن معارف الهى با سیر و سلوک و کسب نزاهت باطن و اشاره به این که شمارى از معارف الهى و قرآنى، تنها در سایه شهود براى او حاصل آمده در کنار پافشارى بر این نکته که مفسرانى همچون زمخشرى و بیضاوى تنها از کرانه قرآن توشه‌اى بس اندک برگرفته‌اند، همگى نشان از جایگاه سلوک و عرفان در اندیش? او و تأثیر آن در تفسیر او دارد. ملاصدرا با بنیانگذارى حکمت متعالیه، ضمن سامان بخشیدن و تنسیق اندیشه‌هاى فلسفى، کلامى، عرفانى و وحیانى پیش از خود، که غالبا در ستیز با یکدیگر قلمداد مى‌شدند، با بر جاى گذاردن آثارى ارزشمند همچون اسفار اربعه، مسیر عقلانیت دینى را پس از خود براى آیندگان هموار ساخت2.
پی‌نوشت‌ها:
1) ترجمه و شرح بخش نخست مبدا و معاد صدر المتالهین شیرازی( المبدا و المعاد )، محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، جلد 1، ص 4-19
2) مکتب تفسیری صدر المتالهین، علی نصیری، جلد 1، ص 1-16
صدر المتألّهین بسان فارابى، ابن سینا و خواجه نصیر الدین طوسى از برجسته‌ترین و در عین حال تأثیرگذارترین چهره‌هاى علمى جهان اسلام در چهار سد? اخیر است.
صدر الدین شیرازى از معدود قلل مرتفع در میان جمع کثیر فیلسوفان و متکلمان موحّد و متفکّرى فوق‌العاده است. در میان فلاسفه اسلامى، صدر المتألهین نقطه عطف به شمار مى‌آید و در تاریخ فلسفه اسلامى جایگاهى برجسته و ممتاز دارد.
آنچه او در فلسفه و الاهیات به بشریت ارزانى داشته است اگرچه نهایت و غایت آن نیست، لکن دفینه‌هاى گرانسنگى از دانش و معرفت است که او به قیمت بذل جسم و جان و تحمّل تهمت تکفیر و ارتداد براى آدمى به ارمغان آورده است.
نوآورى‌ها و زوایاى ناگشوده‌اى که ملاصدرا به روى فرزانگان گشوده، بسى گسترده است، که در وصف نمی‌گنجد. آثار ارزشمند وى فراوان است. دستاوردهاى ملاصدرا در کتب تألیف شده‌اش، در نوع خود بى‌نظیر است؛ زیرا احاطه علمى و قریحه ذاتى و ذهن نقّاد و خلاّق ملاصدرا در کنار بهره‌گیرى از تجارب و تلاش‌هاى علمى پیشینیان و عنایات و امدادهاى الهى سبب شد او توان پرواز یابد و این مجموعه را راهنماى قله‌هاى فتح ناشده عرصه پژوهش و سلوک سازد1.
صدر المتألّهین از آغاز تحصیل تا پایان عمر در سای? تربیت علمى و عملى اساتید عارفى همچون میرداماد، با شیفتگى وصف‌ناپذیر به سیر و سلوک معنوى و تحمل ریاضت‌هاى شاقّ و تطهیر باطن روى آورد. تحمل دوران طولانى عزلت همراه با سیر و سلوک در کهک قم بدور از تمام غوغاهاى اجتماعى و هفت بار تشرف به خان? خدا با پاى پیاده از نشانه‌هاى آشکار در حیات ملا صدرا براى اثبات این مدعاست. چنان که بى‌مقدار دانستن تمام علوم ظاهرى در برابر علوم حقیقت و عرفان و تأکید بر انحصار فراچنگ آوردن معارف الهى با سیر و سلوک و کسب نزاهت باطن و اشاره به این که شمارى از معارف الهى و قرآنى، تنها در سایه شهود براى او حاصل آمده در کنار پافشارى بر این نکته که مفسرانى همچون زمخشرى و بیضاوى تنها از کرانه قرآن توشه‌اى بس اندک برگرفته‌اند، همگى نشان از جایگاه سلوک و عرفان در اندیش? او و تأثیر آن در تفسیر او دارد. ملاصدرا با بنیانگذارى حکمت متعالیه، ضمن سامان بخشیدن و تنسیق اندیشه‌هاى فلسفى، کلامى، عرفانى و وحیانى پیش از خود، که غالبا در ستیز با یکدیگر قلمداد مى‌شدند، با بر جاى گذاردن آثارى ارزشمند همچون اسفار اربعه، مسیر عقلانیت دینى را پس از خود براى آیندگان هموار ساخت2.
پی‌نوشت‌ها:
1) ترجمه و شرح بخش نخست مبدا و معاد صدر المتالهین شیرازی( المبدا و المعاد )، محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، جلد 1، ص 4-19
2) مکتب تفسیری صدر المتالهین، علی نصیری، جلد 1، ص 1-16
